UCHWAŁA NR XXXVI/249/2014 RADY GMINY ŁĄCZNA z dnia 29 stycznia 2014 r. 2014-02-13 1420 Art. czytany: 2502 razy w sprawie przyjęcia „Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Łączna na lata 2013 - 2016” UCHWAŁA NR XXXVI/249/2014 RADY GMINY ŁĄCZNA z dnia 29 stycznia 2014 r. w sprawie przyjęcia „Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Łączna na lata 2013 - 2016” Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2013 r. poz. 594 z późn. zm.) oraz art. 83 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.), po uzyskaniu pozytywnej opinii Świętokrzyskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków - Rada Gminy Łączna uchwala, co następuje: § 1. Przyjmuje się „Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Łączna na lata 2013 – 2016”, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Łączna. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od daty jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Świętokrzyskiego. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 1 Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXXVI/249/2014 Rady Gminy Łączna z dnia 29 stycznia 2014 r. GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY ŁĄCZNA NA LATA 2013-2016 GRUDZIEŃ 2013 R. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 1 I. Wprowadzenie; II. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami; III. Uwarunkowania formalno-prawne; IV. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa narodowego; 1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami; 2. Zabytki i ich ochrona w krajowych i wojewódzkich dokumentach o charakterze pomocniczym; V. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego na poziomie Gminy Łączna; VI. Cele programu w świetle Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, cel strategiczny, priorytety i harmonogram działań; VII. Ogólna charakterystyka zasobów: 1. zarys historii Gminy Łączna; 2. zabytki Gminy Łączna: VIII. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego. Analiza szans i zagrożeń. IX. Źródła finansowania Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy wiejskiej Łączna na lata 2013-2016. I. Wprowadzenie Podstawowym celem opracowania programu opieki nad zabytkami jest określenie zasadniczych kierunków działań oraz kluczowych zadań, jakie winny być realizowane w celu poprawy stanu zachowania dziedzictwa kulturowego Gminy Łączna dla zachowania śladów przeszłości. Zachowanie, ochrona i konserwacja zabytków to jeden z najważniejszych interesów publicznych -prawidłowe zachowanie dóbr kultury i dziedzictwa narodowego ma ogromny wpływ na kształtowanie się tożsamości lokalnej. Obowiązek opracowania programu wynika z art. 87 ust. 1 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami i ma na celu poprawę stanu zachowanych zasobów kulturowych przez właściwe eksponowanie walorów krajobrazu kulturowego, wykorzystanie w celach edukacyjnych i wychowawczych, rozwój turystyki, a także cele społeczne i gospodarcze. Program opieki nad zabytkami dla Gminy Łączna jest dokumentem pomocniczym i uzupełniającym, nie ma on charakteru aktu prawnego. Program opieki nad zabytkami jest elementem samorządowej polityki strategicznej służącym podejmowaniu działań w celu poprawy stanu zasobów dziedzictwa kulturowego na terenie gminy. Program opieki nad zabytkami wymaga cyklicznej aktualizacji z uwagi na zmieniające się przepisy prawa oraz zmieniające się uwarunkowania gospodarcze i kulturowe a także zmieniający się stan zasobów dziedzictwa kulturowego. Ilekroć w opracowaniu mowa jest o: Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 2 - ustawie –rozumie się przez to ustawę z dn. 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz.1568 z późn. zm.), - programie –rozumie się przez to „Program opieki nad zabytkami Gminy Łączna na lata 2013 -2016” - gminie –rozumie się przez to Gminę wiejską Łączna; - ewidencji –rozumie się Gminną ewidencję zabytków Gminy Łączna, prowadzoną w formie papierowej i elektronicznej; - zabytku –rozumie się nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową; - zabytku nieruchomym -rozumie się w szczególności: krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne, ruralistyczne i zespoły budowlane, dzieła architektury i budownictwa, dzieła budownictwa obronnego, obiekty techniki, cmentarze, parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni, miejsca upamiętniające wydarzenia historyczne lub działalność wybitnych osobistości bądź instytucji (art.6 ust. 1 pkt 1 ustawy); - zabytku ruchomym –rozumie się w szczególności: dzieła sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej, kolekcje, numizmaty oraz pamiątki historyczne, wytwory techniki, materiały biblioteczne, instrumenty muzyczne, wytwory sztuki ludowej i rękodzieła oraz inne obiekty etnograficzne oraz przedmioty upamiętniające wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji (art.6 ust. 1 pkt 2 ustawy); - zabytku archeologicznym -rozumie się w szczególności: pozostałości terenowe pradziejowego i historycznego osadnictwa, cmentarzyska, kurhany, relikty działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej (art. 6 pkt 3 ustawy); - krajobraz kulturowy to przestrzeń historycznie ukształtowana w wyniku działalności człowieka, zawierająca wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze (art.3 pkt 14 ustawy); Ochronie podlegać mogą nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej (art.6 ust.2 ustawy). I. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami: Gminny program opieki nad zabytkami ma na celu w szczególności: 1) włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; 2) uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; 3) zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; 4) wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 3 5) podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami; 6) określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków; 7) podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. Program opieki nad zabytkami dla gminy wiejskiej Łączna opracowano również na podstawie: - Ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.); - Gminnego programu opieki nad zabytkami –poradnik metodyczny. Praca zespołowa. Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków Warszawa 2008r. ; - Strategii Rozwoju Kraju 2020; - Strategii rozwoju Województwa Świętokrzyskiego; - Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Świętokrzyskiego; - Planu Zagospodarowania Polski Wschodniej; - Regionalnego Planu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego; - Wojewódzkiego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2013-2016; - Strategii Rozwoju Gminy Łączna na lata 2007-2020; - Wojewódzkiej ewidencji zabytków Województwa Świętokrzyskiego; III. Uwarunkowania formalno- prawne. Podstawowym aktem prawnym regulującym przepisy prawa dotyczące ochrony dziedzictwa narodowego jest Konstytucja Rzeczypospolitej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Zgodnie z art. 5, art. 6 i art. 86 Ustawy zasadniczej ochrona zabytków jest obowiązkiem państwa i każdego obywatela. Jednym z głównych aktów prawa regulującym szczegółowo zasady ochrony i opieki nad zabytkami jest Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ( Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). Ochrona zabytków polega w szczególności na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działań władczych (decyzje administracyjne) mających na celu trwałe zachowanie zabytku, kontrolę stanu zachowania, zapobieganie zagrożeniom, a także uwzględnienie zadań ochronnych i w zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska. Opieka nad zabytkami ma charakter zindywidualizowany, odpowiedzialnym za jej realizację jest właściciel, posiadacz obiektu zabytkowego ( art. 5 ustawy ). Powinien on zachować zabytek w jak najlepszym stanie, a także umożliwić dokonanie badań naukowych i konserwatorskich. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 4 Ustawa o samorządzie gminnym określając zadania własne gminy, wymienia również te, które bezpośrednio lub pośrednio odnoszą się do ochrony zabytków. Należą do nich sprawy: - ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska oraz gospodarki wodnej, - gminnych dróg, ulic, placów oraz organizacji ruchu drogowego, - kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, - kultury fizycznej i turystyki, zieleni i zadrzewienia, - cmentarzy gminnych, - utrzymania gminnych obiektów, urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, - promocji gminy. Według art.71.ust. 2.Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w przypadku gdy tytuł prawny do zabytku posiada jednostka samorządu terytorialnego, sprawowanie opieki nad zabytkami, określonej w art. 5 ustawy, w tym finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, jest zadaniem własnym tej jednostki. Wykonywanie zadań w zakresie kultury i ochrony zabytków jest również ustawowym zadaniem samorządów, o czym stanowi: Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym(tekst jednolity Dz. U. Nr 142 poz. 1591 z 2001 r. z późn. zm. Zgodnie z art. 7, ust. 1 pkt 9 Ustawy o samorządzie gminnym zadaniem własnym gminy jest „zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty (…). W szczególności zadania własne obejmują sprawy (...)kultury, w tym (…) ochrony zabytków i opieki nad zabytkami”. Ochronę zabytków i opiekę nad zabytkami uwzględnia się przy sporządzaniu i aktualizacji koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województw, planów zagospodarowania przestrzennego województw, planu zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, analiz i studiów z zakresu zagospodarowania przestrzennego powiatu, strategii rozwoju gmin, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, a także decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowych. Przepisy dotyczące ochrony zabytków i opieki nad nimi zostały ujęte w wielu aktach prawnych, m.in. w: - Ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. -Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 156 poz. 1118 z późn. zm.), - Ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80,poz. 717 z późn. zm.), - Ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 5 - Ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r. Nr 102,poz. 651), - Ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.). - Ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.), - Ustawie z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 Nr 13, poz. 123 z późn. zm.). IV. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa narodowego; 1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami określa Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, którego projekt powstał w Warszawie we wrześniu 2013 r. na lata 2013-2016.. Program kształtuje strefę ochrony poprzez wskazanie kilku podstawowych zasad konserwatorskich: - zasady primum non nocere-po pierwsze nie szkodzić, - zasady maksymalnego poszanowania oryginalnej substancji zabytku i wszystkich jego wartości (materialnych i niematerialnych), - zasady minimalnej niezbędnej ingerencji (powstrzymywania się od działań niekoniecznych), - zasady czytelności i odróżnialności ingerencji, - zasady odwracalności metod i materiałów, - zasady wykonywania wszelkich prac zgodnie z najlepszą wiedzą i na najwyższym poziomie. Główne cele KPONZ to: „Cel główny: Wzmocnienie roli dziedzictwa kulturowego i ochrony zabytków w rozwoju potencjału kulturowego i kreatywnego Polaków; Cel szczegółowy 1: Wspieranie rozwiązań systemowych na rzecz ochrony zabytków w Polsce; Kierunek działania 1: Porządkowanie rejestru zabytków nieruchomych; Kierunek działania 2: Przygotowanie ratyfikacji Konwencji UNESCO ds. ochrony dziedzictwa podwodnego; Kierunek działania 3: Wypracowanie jednolitych standardów działania konserwatorskiego w odniesieniu do wybranych typów i kategorii zabytków nieruchomych zgodnie z obowiązującą doktryną konserwatorską. Kierunek działania 4: Wzmocnienie instrumentów ochrony krajobrazu kulturowego; Kierunek działania 5: Opracowanie diagnozy prawnej ochrony zabytków ruchomych; Kierunek działania 6: Opracowanie kompleksowego raportu o stanie zachowania zabytków nieruchomych; Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 6 Kierunek działania 7: Kontynuacja badań w ramach AZP na obszarach szczególnie istotnych ze względu na zagrożenia dla dziedzictwa archeologicznego; Cel szczegółowy 2: Wzmocnienie synergii działania organów ochrony zabytków; Kierunek działania 1: Zwiększenie efektywności zarządzania i ochrony zabytków poprzez wdrażanie infrastruktury informacji przestrzennej o zabytkach; Kierunek działania 2: Wypracowanie standardów, pozwalających na lepszy przepływ informacji pomiędzy organami ochrony zabytków a społecznościami żyjącymi w otoczeniu zabytków objętych ochroną; Kierunek działania 3: Podniesienie jakości procesów decyzyjnych w organach ochrony zabytków; Kierunek działania 4: Merytoryczne wsparcie samorządu terytorialnego w ochronie zabytków; Cel szczegółowy 3: Tworzenie warunków do aktywnego uczestnictwa w kulturze, edukacji na rzecz dziedzictwa kulturowego oraz jego promocji i reinterpretacji; Kierunek działania 1: Przygotowanie ratyfikacji Konwencji ramowej Rady Europy w sprawie znaczenia dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa, Faro 2005; Kierunek działania 2: Wspieranie budowania świadomości społecznej funkcji dziedzictwa kulturowego jako podstawy kształtowania się tożsamości narodowej i społeczności lokalnych; Kierunek działania 3: Promocja zasobu dziedzictwa za pośrednictwem Internetu; Kierunek działania 4: Zwiększanie dostępu do zasobu dziedzictwa i ułatwienie jego odbioru społecznego” Kolejnymi dokumentami określającymi strategiczne cele państwa w zakresie ochrony zabytków i opiece nad nimi są: - Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004–2013 (Warszawa 2004) wraz z Uzupełnieniem narodowej strategii rozwoju kultury (Warszawa 2005 r.), która wskazuje główne kierunki narodowej strategii rozwoju kultury, analizę wykorzystania środków EOG oraz możliwości finansowania kultury ze środków wspólnotowych na programy operacyjne. Dokumentem służącym wdrożeniu Narodowej Strategii Rozwoju Kultury jest Narodowy Program Kultury „Ochrona Zabytków i Dziedzictwa Kulturowego na lata 2004-2013”. Program ten jest zgodny z narodowym planem rozwoju oraz założeniami do Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami. Podstawą do sformułowania Narodowego Programu Kultury Ochrona zabytków i dziedzictwa kulturowego jest uznanie sfery dziedzictwa narodowego za podstawę rozwoju kultury i upowszechniania kultury, a także za potencjał regionów, służący wzrostowi konkurencyjności regionów dla turystów, inwestorów i mieszkańców. 2. Zabytki i ich ochrona w krajowych i wojewódzkich dokumentach o charakterze pomocniczym: a. Strategia Rozwoju Kraju 2020. „Rząd przyjął średniookresową Strategię Rozwoju Kraju 2020 r., która określa cele rozwojowe Polski na najbliższe osiem lat. Wskazuje ona najważniejsze zadania państwa Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 7 (wraz z szacunkami finansowymi), które należy zrealizować, by przyspieszyć rozwój kraju i osiągnąć zakładane cele społeczne i gospodarcze. Przyjęcie przygotowanej przez MRR strategii, potwierdza kluczową rolę resortu jako instytucji odpowiedzialnej za dalekosiężne planowanie strategiczne. Strategia proponuje podejście dwukierunkowe, polegające na jednoczesnym usuwaniu barier i słabości polskiej gospodarki oraz wykorzystaniu jej mocnych stron. Oparta jest na scenariuszu stabilnego rozwoju. Główne zadania w tym obszarze to polepszenie sytuacji finansów publicznych oraz wypracowanie nowych przewag konkurencyjnych polskiej gospodarki, opartych na wiedzy, kapitale intelektualnym, kapitale społecznym i rezultatach cyfryzacji. Działania, które należy podjąć to m.in. dalszy rozwój systemu transportowego (poprawa dostępności komunikacyjnej), modernizacja systemu kształcenia w kierunku najbardziej aktualnej wiedzy i rozwoju kreatywności oraz umiejętności współpracy, upowszechnienie modelu uniwersytetu trzeciej generacji, czyli łączącego edukację i badania z wdrażaniem innowacji i biznesem, ułatwienie finansowania działalności przedsiębiorstw czy wsparcie dla cyfryzacji i nowoczesnych technologii. Wspierana będzie także specjalizacja regionów oparta na ich zasobach i możliwościach rozwojowych. Powyższe działania powinny być prowadzone z poszanowaniem środowiska naturalnego.” b. Strategia Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do roku 2020 ( Uchwała Nr XV/225/2000 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego: - „dokument został opracowany z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju, rozumianej jako zachowanie równowagi między celami gospodarczymi, społecznymi i środowiskowymi. (..) Kultura, ochrona dziedzictwa kulturowego: Województwo świętokrzyskie posiada bogate zasoby dziedzictwa kulturowego, wpływające na pozytywny wizerunek regionu i stanowiące podstawę oferty turystycznej regionu. (..) W ramach komponentu INFRA programu Phare SSG na terenie województwa świętokrzyskiego realizowanych było 6 projektów infrastrukturalnych: 1. Rozwój Świętokrzyskiego Parku Narodowego; 2. Rzowój turystyczny Buska- Zdroju; 3. Rzowój turystyczny Sandomierza; 4. Stacja uzdatniania wody regionu w Ponidzie; 5. Rewitalizacja terenów poprzemysłowych w Ostrowcu Świętokrzyskim; 6. Aktywizacja gospodarcza województwa świętokrzyskiego, ośrodków poprzemysłowych w Starachowicach i Ostrowcu Św..(..) Świętokrzyskie zaliczane jest do najczystszych ekologicznie regionów Polski, posiadające wiele terenów objętych szczególną ochroną konserwatorską, jest obszarem o wybitnych walorach zarówno przyrodniczych, kulturowych jak i dydaktycznonaukowych interesujących z punktu widzenia turystyki.(..) Będą tworzone warunki do rozwoju takich dziedzin jak kultura, sport, ochrona zdrowia oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 8 Kultura jako wartość niezbędna w kreowaniu nowoczesnego, wykształconego i aktywnego społeczeństwa obywatelskiego będzie wspierana poprzez rozbudowę i ochronę bazy materialnej placówek kultury, w tym szczególnie zabytków. Turystyczne udostępnienie zabytków i ich promocja pozwoli na stworzenie nowych miejsc pracy oraz umożliwi pozyskanie dodatkowych środków na renowację. (..)” Zasady Strategii Rozwoju Woj.. Świętokrzyskiego: „1.programowania; 2. zrównoważonego rozwoju; 3. strategicznego zarządzania rozwojem; 4. kompleksowości i koordynacji; 5. koncentracji; 6. partnerstwa; 7. pomocniczości; 8. oceny.” c. Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020- aktualizacja: „Polska Wschodnia to obszar obejmujący 5 województw: Lubelskie, Podkarpackie, Podlaskie, Świętokrzyskie oraz Warmińsko-Mazurskie. Będąc zwartym obszarem o najniższym poziomie rozwoju gospodarczego w Polsce i jednym z najsłabszych w Unii Europejskiej, makroregion jest obszarem szczególnego zainteresowania polityki regionalnej i pozostaje beneficjentem instrumentów zorientowanych na najbiedniejsze regiony Unii Europejskiej. Wyrazem szczególnego podejścia do makroregionu było przyjęcie przez Radę Ministrów w 2008 r. Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 – pierwszej i, do roku 2013, jedynej tego typu rządowej strategii skierowanej do grupy województw. Dodatkowo, w okresie programowania Unii Europejskiej na lata 2007-2013, makroregion został objęty ponadregionalnym wsparciem w postaci Programu Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013, stając się istotnym beneficjentem europejskiej polityki spójności. Charakter i skala wyzwań stojących nadal przed Polską Wschodnią sprawiają, że niezbędna była kontynuacja i koncentracja działań publicznych, prowadzących do skutecznego wykorzystania wewnętrznych potencjałów makroregionu i przełamania barier, utrudniających i spowalniających jego rozwój. Od chwili przyjęcia Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 w grudniu 2008 r. zmieniły się zarówno krajowe, jak i europejskie uwarunkowania. Uchwalono nowe unijne i krajowe dokumenty o charakterze strategicznym, stanowiące w znacznej mierze odpowiedź na zmieniające się uwarunkowania rozwojowe, w tym znaczące spowolnienie gospodarcze, które dotknęło Europę. W odpowiedzi na te zmiany Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz samorządy województw Polski Wschodniej podjęły w czerwcu 2011 r. wspólną inicjatywę Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 9 odnowienia Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020. Zaktualizowana Strategia wypełnia lukę między horyzontalną polityką wobec wszystkich polskich regionów sformułowaną w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020 a polityką rozwoju poszczególnych regionów w Polsce Wschodniej, wyrażoną w Strategiach Rozwoju Województw. Dokument identyfikuje dodatkowy, makroregionalny poziom potrzeb i celów rozwojowych w perspektywie do 2020 r., komplementarny z krajowymi i regionalnymi strategiami rozwoju. Proces aktualizacji zakończył się przyjęciem odnowionej strategii przez Radę Ministrów 11 lipca 2013 roku. Strategia definiuje potrzebę podejmowania działania na rzecz Polski Wschodniej w trzech głównych obszarach: 1. podnoszenia poziomu innowacyjności makroregionalnej gospodarki w oparciu o specjalizacje ponadregionalne, przy jednoczesnym wzmacnianiu potencjału sektora nauki i badań; 2. aktywizacji zasobów pracy i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu; 3. budowania powiązań transportowych i nowoczesnej infrastruktury elektroenergetycznej. Prace nad aktualizacją Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 były systematycznie wspierane przez środowisko eksperckie: eksperta wiodącego – dr Pawła Sameckiego oraz ekspertów tematycznych. Ich rolą było dostarczenie specjalistycznej wiedzy na temat procesów zachodzących w makroregionie Polski Wschodniej na tle analogicznych zjawisk zachodzących w skali całej Polski i Unii Europejskiej oraz dbałość o zachowanie logicznej spójności i metodologicznej poprawności prowadzonych prac.” d. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Świętokrzyskiego ( Uchwała XXIX/399/02 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego): „Dziedzictwo kulturowe Specyfika kulturowa regionu Region świętokrzyski posiada własną, ukształtowaną na przestrzeni dziejów specyfikę kulturową, ściśle związaną z historią Polski i polskości, sięgającą czasów najdawniejszych. Wyraża się ona przez: · unikatową w kraju ciągłość wieloobszarowych tradycji przemysłowych (..); · ciągłość tradycji osadniczych, wyjątkowo wcześnie zapoczątkowanych na tradycyjnie rolniczych, południowych i wschodnich terenach lessowych, a kontynuowanych na wylesianych obszarach puszczańskich, północnej części regionu; · ciągłość wielkoobszarowych wpływów kulturowych i politycznych Krakowa na południową połowę regionu oraz Sandomierza na północną (..); · lokalne elementy wielokulturowości (..); · dominację obszarową ciągłej tradycji kultury katolickiej (..); · wybitną rolę Sanktuarium na Świętym Krzyżu (..); Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 10 · ciągłość bogatych tradycji patriotycznych (..); · genius loci dla kronikarzy i historyków polskich oraz poetów i pisarzy (..) jak też innych wybitnych osobistości historycznych 9..); · żywotność tradycyjnej kultury ludowej (..); (..) Szanse stwarzane przez zasoby dziedzictwa kulturowego Bogactwo zasobów dziedzictwa kulturowego regionu- za równo formalnie uznanych za zabytki jak i pozostałych ( w tym historycznych krajobrazów kulturowych, miejsc historycznych itp.) daje szanse ich pełnego wykorzystania dla promocji turystycznej regionu, stanowi przy tym decydujący składnik tożsamości kulturowej mieszkańców, źródło lokalnej dumy, motyw do twórczej kontynuacji wartościowej tradycji w kształtowaniu przestrzeni i materiał długofalowych badań naukowych (..). Długotrwały stan niepełnego rozpoznania zasobów zmniejsza szanse zachowania potencjalnych zabytków, natomiast ograniczony ilościowo zakres pełnej ochrony prawnej skutkuje pośrednio realnymi ich ubytkami. Do najważniejszych zagrożeń zasobów dziedzictwa kulturowego należą: · lokalnie zaniedbany lub zdewastowany krajobraz kulturowy (zwłaszcza na terenach wiejskich ), który stwarza ograniczenie rozwoju funkcji turystycznej i wystawia złe świadectwo o gospodarowaniu; · zachowane ośrodki staromiejskie ( zabytkowe układy urbanistyczne) nie poddane remontom i rewaloryzacji mogą utracić walory zabytkowe, zaś koszty odkładanych prac remontowych niewspółmiernie rosną; · zły stan techniczny wielu obiektów i zespołów zabytkowych będących w dyspozycji AWRSP i samorządów lokalnych spowodowany trudnościami ze znalezieniem użytkownika lub nabywcy mogącego podołać wymogom rewaloryzacyjnym; · opuszczone obiekty sakralne byłych gmin żydowskich, niszczejące zbory i obiekty ariańskie, kalwińskie i prawosławne, zarastające cmentarze obcych wojsk, powodują wymazywanie materialnych śladów wielokulturowej historii regionu, będącej elementem jego tożsamości; · ograniczona możliwość adaptacji drewnianych obiektów zabytkowych wiejskiej i miejskiej zabudowy mieszkalnej lub gospodarczej na współczesne cele użytkowe, wysokie koszty remontów- niewspółmierne do możliwości właścicieli, prowadzą te obiekty do ruiny i rozbiórki. Bariery i konflikty: · barierą dla inwestowania są ustanowione prawnie strefy ścisłej ( pełnej) ochrony konserwatorskiej i archeologicznej, istotne ograniczenia stwarzają też pozostałe strefy konserwatorskie oraz projektowane obszary chronionego krajobrazu kulturowegostosownie do przepisów ustawy o ochronie dóbr kultury; · konflikt pomiędzy rozwojem osadnictwa i infrastruktury technicznej a walorami harmonijnego krajobrazu kulturowego otwartego, krajobrazu zabytkowego, zasobami dziedzictwa archeologicznego (postępujące rozproszenie zabudowy wiejskiej i podmiejskiej, formy agresywne i obce nowych budowli, obiektów lub zespołów, tzw. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 11 drutowanie krajobrazu, potencjalne niszczenie stanowisk archeologicznych w trakcie prac ziemnych i pełna destrukcja na obszarach zbiorników wodnych); · konflikt pomiędzy intensywną gospodarką rolno- leśną i eksploatacją surowców mineralnych, a zasobami dziedzictwa archeologicznego ( postępujące bezpowrotne niszczenie płytkich stanowisk archeologicznych głęboką orką, w tym przy zalesieniach, podorywanie kurhanów i grodzisk, nieodwracalne niszczenie stanowisk przez rozległe prace melioracyjne i wyrobiska kopalni). „ e. Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego: „Celem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007-2013 jest poprawa warunków sprzyjających budowie konkurencyjnej i generującej nowe miejsca pracy regionalnej gospodarki. Cel ten bezpośrednio nawiązuje do celów warunkujących i priorytetów „Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do 2020 roku”. Układ osi priorytetowych i operacji Regionalnego Programu jest także spójny z priorytetami Strategii Lizbońskiej, Strategicznymi Wytycznymi Wspólnoty, Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia (..) Dużą wartość estetyczną, poznawczą i dydaktyczną mają również walory kulturowe. Region świętokrzyski zapisał się bogatą przeszłością na kartach historii Polski. Przeszłość województwa jest bogato udokumentowana licznymi zabytkami kultury materialnej i duchowej. Wiele zabytków posiada unikatowe walory w skali europejskiej bądź krajowej, pozostałe posiadają duże znaczenie regionalne lub lokalne. Niepowtarzalną wartość poznawczą posiadają zabytki techniki.” f. Wojewódzki program opieki nad zabytkami Województwa Świętokrzyskiego na lata 2013-2016 (Uchwała XXIX/524/13 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego): Cele i kierunki działań w zakresie opieki nad zabytkami Województwa Świętokrzyskiego na lata 2013-2016 8.1. Cele i kierunki działań „Program Opieki nad Zabytkami Województwa Świętokrzyskiego na lata 2013-2016” jest opracowaniem strategicznym, wieloletnim, które w sposób kompleksowy określa cele i działania województwa w zakresie opieki nad zabytkami. Najważniejszym założeniem jest ochrona dziedzictwa i krajobrazu kulturowego województwa świętokrzyskiego w celu zachowania go dla następnych pokoleń oraz budowania na jego bazie tendencji służących rozwojowi regionu, a także integracja społeczności lokalnych przy pomocy poszerzania wiedzy o zasobach dóbr kultury i potrzebie ich ochrony. Przeprowadzona diagnoza stanu obecnego zabytków i dziedzictwa kulturowego oraz stanu realizacji wymogów ustawowych dotyczących opieki nad zabytkami przez samorządy na terenie województwa, umożliwiła określenie celów i kierunków działań, które mogą przyczynić się do zachowania dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń. W „Programie Opieki nad Zabytkami Województwa Świętokrzyskiego na lata 2013- 2016” wyznaczono następujący cel generalny: Ochrona i zachowanie materialnego oraz niematerialnego dziedzictwa kulturowego województwa świętokrzyskiego. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 12 Cele szczegółowe: 1. Ochrona i zachowanie dziedzictwa oraz krajobrazu kulturowego. 2. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału dziedzictwa kultowego. 3. Tworzenie warunków do wzmacniania tożsamości regionalnej w oparciu o dorobek kultury materialnej i niematerialnej. Dla realizacji tych celów niezbędne jest: zintegrowanie działań: jednostek samorządowych wszystkich szczebli, instytucji rządowych, kulturalnych, oświatowych i badawczych, organizacji pozarządowych oraz właścicieli prywatnych obiektów zabytkowych, podjęcie działań hamujących degradację środowiska kulturowego oraz podjęcie działań przywracających wartość obszarom i obiektom zabytkowym, kształtowanie poczucia tożsamości kulturowej województwa oraz konieczności zachowania dziedzictwa wśród mieszkańców, właściwe wykorzystanie środków zewnętrznych. „Program Opieki nad Zabytkami Województwa Świętokrzyskiego na lata 2013-2016” definiuje cele szczegółowe (strategiczne), kierunki działań i zadania, których realizacja ma służyć osiągnięciu celu generalnego. Układ celów szczegółowych i kierunków działań w ramach „Programu Opieki nad Zabytkami Województwa Świętokrzyskiego na lata 2013-2016” Cele szczegółowe: 1. Ochrona i zachowanie dziedzictwa oraz krajobrazu kulturowego. Kierunki działań: 1.1. Rozpoznanie i dokumentacja zasobów zabytkowych. 1.2. Ochrona zabytków ruchomych. 1.3. Ochrona zabytków nieruchomych. 1.4. Ochrona zabytków archeologicznych. 1.5. Ochrona zabytkowych układów architektonicznych. 1.6. Stwarzanie warunków dla powstania i rozwoju parków kulturowych oraz ochrona krajobrazu kulturowego. 2. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału dziedzictwa kulturowego. Kierunki działań: 2.1. Poprawa dostępu do zasobów dziedzictwa. 2.2. Promocja zasobów dziedzictwa kulturowego. 2.3. Wykorzystanie potencjału dziedzictwa kulturowego w rozwoju regionalnym. 3. Tworzenie warunków do wzmacniania tożsamości regionalnej w oparciu o dorobek kultury materialnej i niematerialnej. Kierunki działań: 3.1. Kultywowanie tradycji w oparciu o zasoby dziedzictwa kulturowego. 3.2. Popularyzacja wiedzy o dziedzictwie kulturowym. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 13 Cel szczegółowy 1. Ochrona i zachowanie dziedzictwa oraz krajobrazu kulturowego. Podstawą do realizacji działań ochronnych jest prowadzenie ewidencjonowania zasobów, badań oraz dokumentacji obiektów i terenów zabytkowych. Ponadto dla realizacji tego celu konieczna jest współpraca służb konserwatorskich, samorządów lokalnych właścicieli i zarządców obiektów zabytkowych. Ważne jest jednak, aby to, co zachowało się z minionych wieków, znalazło godne miejsce w kształtowanej przez nas rzeczywistości. 1.1. Rozpoznanie i dokumentacja zasobów zabytkowych. Wojewódzki Konserwator Zabytków w Kielcach posiada uaktualnioną listę zabytków rejestrowych – nieruchomych i archeologicznych – województwa świętokrzyskiego, stanowiącą Wojewódzką Ewidencję Zabytków. Uzupełnieniem do ww. wykazów powinny być gminne ewidencje i programy opieki nad zabytkami, które pomogą stworzyć pełny obraz zabytkowej tkanki regionu. Ważną rolę w pełnym poznaniu i udokumentowaniu obiektów zabytkowych regionu pełnią środowiska naukowe – niezbędna jest współpraca tych środowisk ze służbami konserwatorskimi i samorządami lokalnymi. 1.2. Ochrona zabytków ruchomych. Muzea i inne instytucje gromadzące zbiory są najwyższą formą ochrony zabytków ruchomych, stanowią też cenne świadectwo kultury regionu. Ważną ich rolą jest też działalność edukacyjna, popularyzatorska oraz naukowa. Cenne zabytki ruchome znajdują się również poza obiektami muzealnymi – np. w obiektach sakralnych, jako wyposażenie wnętrz i w prywatnych kolekcjach. W zakresie ochrony zabytków ruchomych celowe są działania dotyczące lepszego zabezpieczenia, ekspozycji i promocji, zarówno obiektów je gromadzących, jak i samych zbiorów. 1.3. Ochrona zabytków nieruchomych. Ochrona zabytkowego obiektu nieruchomego należy do obowiązków właściciela obiektu. Konserwacje, remonty oraz wszelkie prace inwestycyjne w obiektach zabytkowych powinny być prowadzone po zinwentaryzowaniu obiektu, przeprowadzeniu badań archiwalnych, historycznych i techniczno-naukowych, mających na celu ustalenie stanu technicznego obiektu oraz określenia zakresu koniecznych prac konserwatorskich. W województwie świętokrzyskim wiele obiektów zabytkowych wymaga prac konserwatorskich, remontowych, adaptacyjnych. Przyczyną takiego stanu jest brak środków finansowych, zwłaszcza jeśli chodzi o obiekty będące własnością samorządów lub osób prywatnych. Pomoc w pozyskaniu środków na niezbędne prace może być kluczowym elementem wspierającym ochronę tych obiektów. 1.4. Ochrona zabytków archeologicznych. Na terenie województwa świętokrzyskiego największe skupiska osadnictwa prehistorycznego i działalności człowieka występują w dolinach rzecznych i te obszary są, do chwili obecnej, najlepiej rozpoznane. Dla prowadzenia identyfikacji zabytków archeologicznych województwa świętokrzyskiego w ramach Archeologicznego Zdjęcia Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 14 Polski konieczne są dalsze badania terenowe. Ochrona stanowisk archeologicznych wymaga współpracy służb konserwatorskich z władzami lokalnymi, zwłaszcza w zakresie uwzględnienia ich w planach zagospodarowania przestrzennego oraz działań edukacyjnych dla mieszkańców o konieczności i celowości ochrony tych zabytków. Najlepszą formą ekspozycji zabytków archeologicznych jest ich prezentowanie „in situ”, czyli w miejscu odnalezienia. Szczególne znaczenie mają obiekty o tzw. własnej formie terenowej (grodziska, kurhany), które w szczególny sposób modelują krajobraz kulturowy. Taka forma prezentacji jest jednak zależna od możliwości terenowych i organizacyjnych oraz od skali znaleziska. Zdecydowana większość obiektów archeologicznych znajduje się jednak pod ziemią i jest z reguły niewidoczna. Stanowiska te eksponuje się na powierzchni w postaci nagromadzenia różnego rodzaju zabytków ruchomych (ceramika, kości, krzemienie, odpady produkcyjne). Niewielka ich część pozyskana w trakcie badań wykopaliskowych i prospekcji terenowej jest przechowywana i eksponowana w muzeach. 1.5. Ochrona zabytkowych układów architektonicznych. W postępujących procesach urbanizacyjnych kształtowanie właściwej polityki przestrzennej powinno odbywać się na zasadach zrównoważonego rozwoju. Jest to szczególnie istotne, jeśli się ma do czynienia z koniecznością zachowania i wyeksponowania walorów zabytkowych, kulturowych, krajobrazowych miejscowości. Degradacja miast dotyczy głównie wprowadzania budynków lub obiektów obcych kulturowo (np. ciągów komunikacyjnych) w przestrzeń, bez powiązania z dotychczasową strukturą. Szczególne zniszczenia zabytkowej tkanki i układu przestrzennego widoczne są na terenach wiejskich. W ostatnich latach wiele centrów miast i miejscowości na terenie województwa zostało poddanych rewitalizacji. Przeprowadzone procesy służą nie tylko powierzchownej odnowie, ale mają wprowadzić ład przestrzenny, zahamować procesy degradacyjne, przynieść pozytywne skutki społeczne oraz pobudzić rozwój gospodarczy. 1.6. Stwarzanie warunków dla powstania i rozwoju parków kulturowych oraz ochrona krajobrazu kulturowego. Na terenie województwa świętokrzyskiego jest tylko jeden pomnik historii (Krzemionki – kopalnie krzemienia z epoki neolitu położone we wsi Sudół w gminie Bodzechów) oraz jeden park kulturowy (w centrum miasta Końskie) – te formy ochrony zabytków stosowane są bardzo rzadko. Częściej wykorzystywaną formą ochrony jest możliwość wydzielania strefy ochrony konserwatorskiej dla zabytkowych obiektów lub układów przestrzennych. Konieczne jest podejmowanie działań mających na celu ochronę krajobrazu kulturowego województwa świętokrzyskiego poprzez m.in. analizowanie możliwości tworzenia parków kulturowych dla obszarów wyróżniających się krajobrazowo, posiadających zabytki nieruchome charakterystyczne dla miejscowej tradycji budowlanej. Park kulturowy może być powoływany przez radę gminy, po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Działania takie przyczynią się do utrzymania ładu przestrzennego, charakterystycznych wzorców architektonicznych, a także wzmocnią tożsamość regionalną. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 15 Cel szczegółowy 2. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału dziedzictwa kulturowego. Harmonijne włączenie aspektów dziedzictwa kulturowego województwa świętokrzyskiego w zachodzące zmiany cywilizacyjne daje możliwość właściwej jego ochrony oraz efektywnego wykorzystania. Dziedzictwo kulturowe to zarówno obiekty zabytkowe (zabytki nieruchome, ruchome, archeologiczne), jak i dziedzictwo niematerialne. W zarządzaniu ochroną dziedzictwa kulturowego ważną rolę powinny odgrywać prawne i organizacyjne narzędzia oddziaływania na procesy kształtowania krajobrazu kulturowego, przy uwzględnieniu zasad ekonomii i przy wykorzystywaniu metod nowoczesnego marketingu. 2.1. Poprawa dostępu do zasobów dziedzictwa. Poprawa dostępności do zasobów dziedzictwa kulturowego powinna polegać na tworzeniu baz danych (w tym przestrzennych), unowocześnianiu obiektów i metod wystawienniczych, zastosowaniu nowoczesnych technik katalogowania, zabezpieczania i konserwacji zbiorów oraz rozwoju usług towarzyszących. 2.2. Promocja zasobów dziedzictwa kulturowego. Efektywna, nowoczesna opieka nad zabytkami wymaga podejmowania profesjonalnych działań marketingowych, zgodnych z wymogami współczesnego rynku. Działania te powinny obejmować: organizację systemu informacji o zabytkach i dziedzictwie kulturowym, promowanie w tym zakresie województwa na targach i imprezach ogólnopolskich i zagranicznych, wspieranie lokalnych imprez popularyzujących dziedzictwo kulturowe. 2.3. Wykorzystanie potencjału dziedzictwa kulturowego w rozwoju regionalnym. Efektywne i nowoczesne zarządzanie zabytkami wymaga tworzenia odpowiednich rozwiązań organizacyjno-technicznych, które będą umożliwiały współpracę z szerokim kręgiem zainteresowanych opieką nad zabytkami i prorozwojowym wykorzystaniem dziedzictwa kulturowego regionu. Dziedzictwo kulturowe może być pomocne w rozwoju regionalnym poprzez takie działania jak: przeznaczenie obiektów zabytkowych na cele społeczne i gospodarcze, rozwój małych i średnich przedsiębiorstw na bazie walorów środowiska kulturowego, promowanie lokalnych produktów, wytwórców i rzemiosła. Działania te mogą przyczynić się do powstania nowych miejsc pracy. Cel szczegółowy 3. Tworzenie warunków do wzmacniania tożsamości regionalnej w oparciu o dorobek kultury materialnej i niematerialnej. Budowanie tożsamości regionalnej na obszarze województwa świętokrzyskiego może dotyczyć działań podejmowanych zarówno dla całego jego obszaru, jak i dla konkretnych rejonów (nie tylko w rozumieniu administracyjnym, ale i kulturowym). Teren województwa jest zróżnicowany kulturowo, jednocześnie jednak pozostaje związany historią i tradycją. Ważnym elementem niezbędnym dla realizacji tego celu jest kształcenie społeczeństwa w duchu poszanowania dla historii i wartości lokalnego dziedzictwa oraz budowanie klimatu społecznego zrozumienia dla idei potrzeby ochrony nie tylko istniejących zasobów materialnych, ale i zachowania tradycji niematerialnych. 3.1. Kultywowanie tradycji w oparciu o zasoby dziedzictwa kulturowego. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 16 Lokalne tradycje, świadczące o kulturze regionu, wymagają odpowiednich warunków dla ich kultywowania. Architektura, zagospodarowanie, folklor, twórczość artystyczna, lokalne rzemiosło, tradycje gospodarcze wzmacniają poczucie tożsamości i identyfikację mieszkańców z regionem, ale wymagają wsparcia m.in. ze strony lokalnych samorządów i samorządu województwa. Celowym jest wspieranie stowarzyszeń i podmiotów organizujących cenne inicjatywy związane z ochroną i propagowaniem dziedzictwa kulturowego oraz tworzeniem na jego bazie nowych wartości uatrakcyjniających krajobraz kulturowy województwa świętokrzyskiego. 3.2. Popularyzacja wiedzy o dziedzictwie kulturowym. Kształtowanie świadomości społecznej w aspekcie posiadanych przez województwo świętokrzyskie zasobów dziedzictwa kulturowego wpływa na poszanowanie dorobku kultury, wzrost zainteresowania historią, tradycją i zabytkami. Jest to działanie ciągłe, wymagające opracowania odpowiednich programów edukacyjnych dla różnych grup odbiorców, udostępniania szerszej grupie odbiorców wyników badań naukowych, współpracy pomiędzy instytucjami naukowymi, samorządami, mieszkańcami. Efektem tych działań powinno być podniesienie aktywności społecznej w zakresie ochrony zabytków i kultywowania tradycji.” V. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego na poziomie Gminy Łączna: 1. Strategia Rozwoju Gminy Łączna na lata 2007-2020: „Planowanie i zarządzanie strategiczne rozwoju jednostek terytorialnych jest obecnie zjawiskiem naturalnym i koniecznym w warunkach członkostwa Polski w Unii Europejskiej, gdzie mechanizmy polityki regionalnej skierowane są jedynie na projekty rozwojowe wyraźnie umiejscowione w szerszej strategii działań jednostek samorządu terytorialnego. Planowanie strategiczne na szczeblu lokalnym jest wyrazem inicjatywnej funkcji władzy samorządowej wynikającej z troski o jak najlepszą przyszłość mieszkańców gminy. Należy podkreślić, że planowanie strategiczne rozwoju gminy nie zastępuje prawa wolnego rynku. Uzupełnia je i powinno wzmacniać kondycję rynku, przynajmniej w skali lokalnej. W ramach planowania strategicznego należy więc wyjść poza realia wolnego rynku i poza zakres bieżących obowiązków komunalnych należących do samorządowej administracji lokalnej. Planowanie strategiczne w układach terytorialnych ma charakter ciągły i niedomknięty w przyszłości. Ciągłość tego rodzaju planowania polega na systematycznym redagowaniu ustaleń i ukierunkowań rozwoju na zmiany we wszelkich istotnych uwarunkowaniach wewnętrznych i w szeroko rozumianym otoczeniu przestrzennym danej jednostki, w tym przypadku Gminy Łączna. Ciągłość planowania strategicznego i zmienność parametrycznych jego uwarunkowań nie oznacza narażania dokumentów planistycznych i odpowiadających im działań w sferze zarządzania na permanentną nieaktualność. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 17 Planowanie strategiczne zachowuje cechę elastyczności wobec zmieniających się uwarunkowań, jak też wobec wzrostu stopnia ich rozpoznania i oceny. Strategia rozwoju jako zoperacjonalizowana idea określająca uporządkowany układ działań zmierzających do osiągnięcia określonych preferencji wyrażonych w celach uwzględniających rzeczywisty stan gospodarczy danego obszaru (np. gminy) i warunki życia jego mieszkańców, a także aspiracje w tym zakresie. (..) Strategia rozwoju gminy jest planistycznym dokumentem otwartym o dwojakim znaczeniu. Jest otwarta ze względu na ciągłe możliwości aktualizacji uwarunkowań oraz ze względu na niedomknięty (niekompletny) zbiór działań operacyjnych, czyli propozycji programowych i nieoprogramowanych - zadań. Zawarte w dokumencie strategii programy mogą być też stopniowo konkretyzowane, poczynając od zapisu ogólnej ich koncepcji aż do skonkretyzowanej formy projektów i biznesplanów. (..) Aż 55 z 62 ha powierzchni Gminy objętych jest różnymi formami ochrony przyrody (patrz tab. 8.). Są to głównie parki narodowe i obszary chronionego krajobrazu. W gminie ustanowione są 3 pomniki przyrody: skałki w formie bloków skalnych, baszt i stołów o wysokości 5 m, zbudowanych z piaskowców dewońskich, położone na północnym zboczu Góry Bukowej; dwie sztuki modrzewia europejskiego o obwodzie 3,47 m i 3,19 m (wiek ok. 200 lat), zlokalizowane w obwodzie 66c leśnictwa Barcza; a także cis pospolity o wysokości 5 m położony w oddziale 58d leśnictwa Osieczno.(..) Na terenie gminy Łączna znajdują się dwa kościoły parafialne i jedna kaplica: - Kościół parafialny p.w. św. Kazimierza w Występie; - Kościół parafialny p.w. św. Szymona i Judy Tadeusza w Kamionkach (zabytkowy); - Kaplica w Zaleziance. (..)Trzecia grupa problemów wynika z niecałkowitego zabezpieczenia i wykorzystania wartości przyrodniczych. Dotyczy to w szczególności braku pełnego wykorzystania potencjału tkwiącego w czystych lasach i możliwościach rozwoju infrastruktury turystycznej na terenie, który jest niewątpliwie wyjątkowo atrakcyjny krajobrazowo. Czwartą wreszcie grupą problemów na terenie gminy jest niewystarczający poziom infrastruktury społecznej, w tym stan techniczny obiektów szkolnych (z uwagi na reformę szkolnictwa) oraz brak Gminnego Ośrodka Kultury. Hierarchia potencjałów rozwojowych Najważniejszym z potencjałów rozwojowych Gminy są: sprzyjające warunki do rozwoju turystyki, w tym agroturystyki, turystyki weekendowej, szkolnej, konnej i rekreacyjno-zdrowotnej oraz zrestrukturyzowane rolnictwo, które da możliwość rozwoju działów specjalnych w produkcji rolniczej. Bardzo duże znaczenie mają równocześnie potencjały tkwiące w czystych ekologicznie lasach, zasobach użytków zielonych. Jest jednak potrzebne działanie zarówno na szczeblu krajowym (polityka państwa) jak i lokalnym - w zakresie restrukturyzacji rolnictwa, podnoszenia świadomości mieszkańców w dziedzinie rolnictwa i ekologii oraz tworzenia stosownej infrastruktury. Warto również podkreślić gotowość władz samorządowych Gminy do podjemowania innowacyjnych działań służących rozwojowi lokalnemu, w tym podejmowanych w partnerstwie, np. w ramach Lokalnej Grupy Działań – Wokół Łysej Góry. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 18 Uwzględniając podstawowe kryteria kwalifikacyjne zidentyfikowanych potencjałów rozwoju gminy można ułożyć je w następującym porządku hierarchicznym: 1. rozwój rolnictwa, z uwzględnieniem działów specjalnych; 2. rozwój agroturystyki i turystyki weekendowej, szkolnej, konnej i zdrowotnorekreacyjnej; 3. rezerwy terenów z możliwością przeznaczenia ich dla rozwoju różnych funkcji, w tym turystycznej i mieszkalnej jako bazy dla miasta Kielc, przemysłu, handlu i usług, i innych dziedzin działalności; 4. gotowość władz samorządowych gminy do samoorganizacji na rzecz rozwoju, a także do partnerskiej współpracy na szczeblu lokalnym i regionalnym. (..) Dla przyszłego rozwoju społeczno-gospodarczego gminy wiejskiej Łączna ważnymi uwarunkowaniami obiektywnymi będą: - właściwe i sprawne zarządzanie na szczeblu krajowym i regionalnym programami operacyjnymi funduszy strukturalnych Unii Europejskiej; - potencjał kadrowy i organizacyjny Gminy pozyskującej środki finansowe na inwestycje prorozwojowe ze źródeł funduszy strukturalnych Unii Europejskiej; - sposób i tempo dostosowań polskiej gospodarki, w tym także lokalnej gospodarki przestrzennej do warunków konkurencji w ramach Unii Europejskiej. Chodzi tu o standardy produktów rolnych, które będą wytwarzane w gminie; - standardy infrastruktury komunalnej i ochrony środowiska, system komunikacyjny i system prawny regulujący przebieg działalności gospodarczej; - osiąganie na terenie kraju i regionu standardów nowoczesnej infrastruktury ekonomicznej, pełniącej trzy zasadnicze funkcje w gospodarce rynkowej, to jest: obsługującej obrót kapitału, usprawniającej i intensyfikującej organizację wymiany handlowej oraz wspomagającej rozwój przedsiębiorczości. Te funkcje nie muszą być zorganizowane w komplecie na terenie gminy lecz gospodarka gminy powinna mieć do nich dostęp; - uaktywnienie rządowej polityki rolnej na rzecz wzrostu koniunktury na produkty rolne; - uaktywnienie polityki gospodarczej państwa, w tym szczególnie polityki współpracy ze Wschodem; - osiąganie coraz sprawniejszej sieci drogowej; - sprawna realizacja krajowej inwestycji drogowej – nowa trasa drogi ekspresowej S-7 przez teren Gminy, eliminacja zagrożeń związanych z podziałem Gminy na dwie odizolowane części. Pozytywny układ wymienionych uwarunkowań jest z pewnością szansą na rozwój według scenariusza pozytywnego, natomiast układ negatywny będzie zbiorem zagrożeń rozwoju gminy. (..) Pierwotnym czynnikiem passy aktywności społeczno-gospodarczej gminy będzie pozytywne spełnienie ważniejszych uwarunkowań zewnętrznych. Ich Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 19 pierwszoplanowym efektem powinno być ożywienie w sferze rynkowej i rozwój przedsiębiorczości jako bazy ekonomicznej gminy. Ważna będzie koncentracja przedsiębiorczości na terenie najważniejszych miejscowości gminy, gdzie należy spodziewać się dalszego rozwoju infrastruktury ekonomicznej, zwłaszcza wspomagającej rozwój przedsiębiorczości, być może we współpracy z miastem powiatowym i wojewódzkim. Gmina będzie bardziej dostępna z terenu całego kraju, bowiem wybudowana trasa drogi ekspresowej S-7 umożliwi szybki dojazd i bezproblemowy zjazd na teren Gminy. Zastosowane rozwiązania nie będą utrudniać życia mieszkańcom, w szczególności w zakresie zabezpieczenia przed nadmiernym hałasem i dostępem do innych miejscowości położonych w Gminie. Gmina pozyska środki finansowe warunkujące realizację ważnych projektów inwestycyjnych: drogowych, kanalizacyjnych, itp., co zwiększy atrakcyjność inwestycyjną Gminy. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego sprzyjać będą zrównoważonego rozwojowi gospodarczemu, w szczególności inwestycjom w zakresie budownictwa jednorodzinnego i turystyki. Wzrost koniunktury na produkcję i usługi oraz rozwój przedsiębiorczości i dziedzin specjalnych gospodarstw rolnych spowoduje wzrost aktywności mieszkańców (w przedsiębiorczości, w pracy najemnej i samym rolnictwie). Efektem tej tendencji będzie wzrost zamożności mieszkańców a zatem wzrost skłonności do inwestowania w rozwój gospodarstw domowych, gospodarstw rolnych i w rynkową działalność pozarolniczą (przemysł, handel, usługi). Wzrosną dochody w budżecie gminy, co pozwoli na dalsze inwestowanie w urządzenia komunalne infrastruktury technicznej i społecznej. Będzie przez to wzrastała atrakcyjność gminy Łączna dla mieszkańców i przedsiębiorców. Aktywność inwestycyjna może dalej wzrastać. W tych warunkach będzie też dalej wzrastał popyt konsumpcyjny z coraz większym urozmaiceniem modelu konsumpcji. W warunkach wielostronnego wzrostu koniunktury na towary i usługi, na zatrudnienie i usługi budowlane oraz obsługę infrastrukturalną będzie wzrastał popyt na tereny budowlane. Nasili się problem utrzymania ładu przestrzennego. Jego reguły wyrażone w koncepcji zagospodarowania przestrzennego będą wymagały szczególnie aktywnego nadzoru poprzez przyszłe operacyjne planowanie przestrzenne i realizację potrzebnych sieciowych urządzeń infrastruktury technicznej. Ożywienie gospodarcze w kraju może wywołać wzrost popytu na usługi turystyczno-rekreacyjne. Walory przyrodnicze gminy tworzą warunki rozwoju znaczącego ruchu turystycznego. Wymagają one jednak zainwestowania. Wokół zbiornika retencyjno-rekreacyjnego Jaśle zlokalizowanych zostanie szereg inwestycji turystycznych (pensjonaty, punkty gastronomiczne, ośrodki odnowy biologicznej, stadniny, itp.). Rozwój usług turystyczno-rekreacyjnych będzie więc składnikiem bardziej rozwiniętej struktury gospodarczej, w tym struktury działowej bazy ekonomicznej gminy. Rozwój sektora turystycznego wsparty będzie przez zlokalizowane albo działające na terenie Gminy instytucje otoczenia biznesu.(..) Generalny cel Strategii Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 20 Wyniki diagnozy gospodarki gminy, przeprowadzone konsultacje i scenariusze przyszłości dają podstawy do utrzymania określonej hipotezy celów, w tym celu generalnego i wiodących kierunków jego osiągania stanowiących zestaw celów warunkujących. Generalnym celem strategii rozwoju gminy Łączna jest jej wielofunkcyjny rozwój gminy - rozwój w oparciu o optymalne wykorzystanie istniejących potencjałów. Cele warunkujące osiąganie celu generalnego Dla osiągnięcia celu generalnego konieczna jest realizacja szeregu celów zwanych warunkującymi (strategicznymi), w tym: 1. Racjonalne zagospodarowanie obszaru gminy oraz poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej Gminy 2. Restrukturyzacja rolnictwa i poprawa kondycji ekonomicznej gospodarki 3. Rozwój agroturystyki i turystyki weekendowej, szkolnej, konnej i rekreacyjnozdrowotnej 4. Wspomaganie zróżnicowanych form przedsiębiorczości 5. Wzmocnienie potencjału mieszkańców Gminy oraz służb Gminy Przyjęty układ celów warunkujących wywołuje potrzebę określenia licznych celów operacyjnych w dziedzinach działalności społeczno-gospodarczej uznanych jako dziedziny działań strategicznych. Do nich zaliczono wszystkie dziedziny mające istotny ładunek problemów i potencjałów rozwojowych, stanowiących podstawy bezpośrednich i pośrednich działań usprawniających rozwój. (..)Rozwój agroturystyki i turystyki weekendowej, szkolnej, konnej i rekreacyjnozdrowotnej 1. Opracowanie i wdrożenie Programu obsługi turystyki weekendowej, szkolnej, konnej i rekreacyjno-zdrowotnej 2. Opracowanie i wdrożenie Programu promocji i informacji turystycznej 3. Opracowanie i wdrożenie Programu wspierania tworzenia gospodarstw agroturystycznych 4. Opracowanie i wdrożenie Programu udostępnienia walorów przyrodniczych poprzez sieć szlaków i ścieżek turystycznych i inną infrastrukturę sportowo-rekreacyjną 5. Organizacja imprez kulturalnych i widowisk historycznych 6. Uwzględnianie w planowaniu miejscowym terenów rekreacyjnych i letniskowych 7. Zagospodarowanie terenu wokół zbiornika Jaśle 8. Opracowanie kompleksowej oferty inwestycyjnej w zakresie turystyki VI. Cele programu w świetle Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, harmonogram działań; Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami określa, iż opracowanie programu opieki nad zabytkami ma na celu: 1. Włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania przestrzennego kraju; Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 21 2. Uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej, 3. Zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanów ich zachowania, 4. Wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego, 5. Podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami, 6. Określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków, 7. Podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. Działania dotyczące obiektów zabytkowych i stanowisk archeologicznych objętych ochroną konserwatorską znajdujących się w Rejestrze zabytków, wymagają uzyskania pozwolenia Świętokrzyskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i winny być realizowane przy uwzględnieniu przepisów odrębnych z zakresu ochrony zabytków, zaś prace budowlane przy obiektach zabytkowych ujętych w Gminnej ewidencji zabytków wymagają uzyskania opinii Świętokrzyskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Kielcach. Celem strategicznym Programu jest intensyfikacja ochrony i opieki nad zasobem dziedzictwa kulturowego oraz promocja Gminy Łączna. Należy pamiętać, że są to działania wieloletnie, zaś część z nich może być realizowana w ramach zadań własnych w stosunku do zabytków będących własnością Gminy, dostosowanych do możliwości finansowych Gminy. Priorytety nie są nakazem, stanowią propozycje, które będą realizowane z inicjatywy władz gminnych. Program opieki nad zabytkami pełni funkcję promocyjną i informacyjną, jest również raportem o stanie dziedzictwa kulturowego w Gminie oraz wskazuje działania zmierzające do jego poprawy. Realizacja zdefiniowanych i wytyczonych celów w tym zakresie powinna pomóc Gminie Łączna w zachowaniu dziedzictwa kulturowego. Działania te powinny być realizowane zgodnie z hierarchią i kontrolowane na każdym etapie. Priorytety: Priorytet I: Rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego. Kierunek działania: zahamowanie degradacji zasobu zabytków gminnych. Zadania: pozyskanie środków zewnętrznych na rewaloryzację zabytków gminnych oraz pomoc w ich uzyskaniu dla właścicieli zabytków nieruchomych. Priorytet II: Rozszerzanie zasobu i jego ochrony w Gminie Łączna. Kierunek działania: rozszerzanie Gminnej ewidencji zabytków oraz jej terminowa aktualizacja. Kierunek działania: pozyskiwanie co 2 lata informacji od właścicieli obiektów włączonych do GEZ o przeprowadzonych remontach. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 22 Kierunek działania: aktualizacja Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego oraz planów miejscowych o informacje nt. zabytków wykreślonych z GEZ oraz nowych, do niej włączonych. Priorytet III: Kształtowanie krajobrazu kulturowego i jego ochrona. Kierunek działania: zespolenie działań w zakresie ochrony środowiska kulturowego i naturalnego, przyrodniczego. Zadanie: egzekwowanie/ przestrzeganie zapisów dot. działalności inwestycyjnej na obszarach objętych ochroną. Priorytet IV: Promocja zasobu dziedzictwa kulturowego Gminy Łączna. Kierunek działania: udostępnienie informacji dot. dziedzictwa kulturowego. Zadanie: udostępnienie wykazu Gminnej ewidencji zabytków oraz Gminnego programu opieki nad zabytkami na stronie www. Urzędu Gminy w Łączna Harmonogram działań Gminy Łączna w zakresie opieki nad zabytkami: 1. Niezwłocznie: - zamieszczenie Gminnej ewidencji zabytków i Gminnego programu opieki nad zabytkami na stronie www. Gminy Łączna; 2. Na bieżąco: - rozszerzanie Gminnej ewidencji zabytków; - uwzględnienie ochrony zabytków w Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego; - uwzględnianie w Planach miejscowych zadań ochronnych; - wspieranie i organizowanie prac porządkowych i remontowych przy obiektach zabytkowych; - wykorzystywanie środków unijnych, rządowych, samorządowych i prywatnych na poprawę stanu zabytków; 3. Co dwa lata: - pozyskiwanie informacji od właścicieli obiektów włączonych do GEZ o przeprowadzonych remontach; - monitorowanie, przegląd obiektów zabytkowych ujętych w GEZ; - sprawozdanie Wójta Radzie Gminy z realizacji założeń GPONZ ( zgodnie z art. 87 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami); 4. Co 4 lata: - aktualizacja GEZ i GPONZ. VII. Ogólna charakterystyka zasobów: „ Gmina Łączna od zachodu graniczy z gminami Zagnańsk i Bliżyn, od północy z miastem Suchedniów, od wschodu sąsiaduje z gminami Suchedniów i Bodzentyn, a od południa z gminą Masłów. W obecnie wprowadzanym podziale administracyjnym kraju obszar gminy włączony został w obręb powiatu Skarżysko-Kamienna, w województwie Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 23 świętokrzyskim. Gmina licząca ok. 5,4 tyś. mieszkańców obejmuje obszar 62 km2. W skład gminy wchodzi 13 sołectw: Czerwona Górka, Gózd, Jęgrzna, Kamionki, Klonów, Łączna, Osełków, Podłazie, Podzagnańszcze, Występa, Zagórze, Zalezianka, Zaskale.” „ Lokalizacja i podstawowe dane Położona w północnej części województwa świętokrzyskiego, południowej powiatu skarżyskiego, gmina Łączna jest gminą typową wiejską o niewielkiej powierzchni (62 km2) i liczbie mieszkańców (5.245 – 2006 r.). Przebiegająca przez centralną część droga ekspresowa nr 7 dzieli jej teren na dwa obszary, zachodni i bardziej zaludniony wschodni. Ze stolicy Gminy do Kielc jest 17 km, a do Skarżyska-Kamiennej - 14 km. Gmina posiada 13 jednostek pomocniczych – sołectw. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 24 Charakter gminy tworzą malownicze pagórki poprzecinane dolinami i duże kompleksy leśne Puszczy Świętokrzyskiej. Lasy te bogate są w dziką zwierzynę i ptactwo. Liczne strumienie i rzeki obfitują w ryby, w tym lubiące tylko czyste wody pstrągi.” (Strategia Rozwoju Gminy Łączna na lata 2007-2020). 1. zarys historii Gminy wiejskiej Łączna: „ Historia Łącznej i okolic Łączna, jako nazwa własna po raz pierwszy wymieniona została w dokumencie Leszka Czarnego z roku 1260, na mocy którego cystersi wąchoccy uzyskali prawo połowu bobrów na rzece Łącznej i rzece Kamiennej. Najstarsza pisana wzmianka o Łącznej pochodzi z roku 1383. Znajduje się w dokumencie wystawioną przez kancelarię katedry Świętego Wacława w Krakowie. Funkcję biskupa krakowskiego sprawował wówczas Jan Redlica. Najwcześniej z terenu dzisiejszej gminy wzmiankowana jest „Cziruona Góra', czyli obecna Czerwona Górka - w roku 1328. Nie jest to jednak zapewne data powstania samej miejscowości, ale nie zachowały się materiały historyczne, które pozwoliłyby precyzyjnie określić datę jej lokowania. Było to zapewne związane z kolonizacją prowadzoną na tym terenie przez biskupów krakowskich. Procesy te zapoczątkowane zostały w II połowie XIV wieku przez biskupa Bodzantę, a kontynuowane przez Floriana z Mokrska, Jana Redlicę, Piotra Wysza, Wojciecha Jastrzębca, a przede wszystkim Zbigniewa Oleśnickiego. Rozwój osadnictwa w okolicach Łącznej przyspieszyło powstanie traktu warszawsko - krakowskiego, którego znaczenie bardzo wzrosło po przeniesieniu w 1569 roku stolicy z Krakowa do Warszawy. Przez cały okres od XV do XVIII wieku miejscowość znajdowała się w województwie sandomierskim. W życiu gospodarczym miejscowości znaczącą rolę odgrywać musiało także bartnictwo. Dokument kapituły krakowskiej z 1644 roku wymienia siedmiu z nich z Łącznej: Pliasza, Wałek Kyzek, Mikołaj Januszek, Mateusz Grzybowski -, Sobek Janeczek, Jan Patyczek, Stanisław Kyzek. Jednak podstawą bytu mieszkańców tych ziem było rolnictwo. W produkcji roślinnej dominowała uprawa zbóż; pszenica, żyto, owies, jęczmień. Uzupełniającą rolę pełniła uprawa grochu, lnu, konopi, Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 25 tatarki. W Łącznej znajdował się także folwark oraz browar. Od roku 1795 (po III rozbiorze Polski) tereny Łącznej na okres do 1809 roku znalazły się w zaborze austriackim. Następnie weszły w skład Księstwa Warszawskiego (do 1815 roku), a później Królestwa Polskiego. W 1827 roku wieś Łączna podzielona była na część rządową i część prywatną. Część rządową zamieszkiwało 884 mieszkańców i znajdowały się w niej 134 dymy (domy) mieszkalne. W części prywatnej był l dym i 8 mieszkańców. Pierwsza połowa XIX wieku to zanik tradycji hutniczych i górniczych w tym rejonie i bartnictwa. Ogromne znaczenie dla rozwoju Łącznej i okolicy miała budowa w latach 1820-1836 traktu warszawskiego. W 1846 roku powstały karczmy w Łącznej i Występie. W 1864r. w Występie istniała również Stajnia, zajezdnia i zajazd. Pod koniec XIX wieku niemal obok siebie istniały trzy karczmy: Pocieszka w Łącznej oraz w Goździe i Występie. Zmianie ulega również układ pierwotny wsi ukształtowany podczas średniowiecznej lokacji. Stało się tak w wyniku przeprowadzonej w II połowie XIX wieku akcji „urządzania wsi'. Wyznaczone wówczas jednostki osadnicze miały charakter tzw. rzędówek. Wielodrożna wieś Łączna, w wyniku „urządzania', podzielona została na kilka miejscowości, które z czasem stały się odrębnymi wsiami (Kamionki, Czerwona Górka, Podzagnańszcze, Stawik, Jaśle). Nie mniej ważne dla Łącznej było wybudowanie w latach 1884-1885 kolei na trasie Dęblin - Radom - Skarżysko - Kielce - Dąbrowa Górnicza. Po roku 1867 Łączna znalazła się w Guberni Kieleckiej, powiecie kieleckim i gminie Suchedniów. Od końca lat 80-tych XIX wieku datują się początki szkolnictwa w Łącznej, zaś w latach 1905-1906 dzieci ze szkoły elementarnej bojkotowały nauczanie języka rosyjskiego. W 1913 powstała parafia w Łącznej, rok wcześniej rozpoczęto budowę kościoła, którego budowę zakończono w 1920 roku. Pod odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Łączna weszła w skład województwa i powiatu kieleckiego. Dwudziestolecie międzywojenne to także okres rozwoju życia społeczno -kulturalnego osady. W 1927 roku powstaje jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej. Inspiratorem życia kulturalnego była również miejscowa szkoła. Organizowała m.in. obchody rocznic państwowych i niepodległościowych, przedstawienia teatralne, zajęcia sportowe. Działało w niej szereg organizacji: Związek Harcerstwa Polskiego, Towarzystwo Opiek na Zwierzętami, Koło Byłych Wychowanków, Szkolna Kasa Oszczędności, Szkolne Koło Ligi Morskiej, chór. Lata 1918-1939 to także rozwój gospodarczy osady. Powstał tartak, spółdzielnia spożywców „Rolnik’’ drobne zakłady handlowe i rzemieślnicze. 3 września 1939 roku atakiem niemieckiego lotnictwa a stację kolejową w Łącznej dociera tutaj II wojna światowa.(..) Powstanie gminy Gmina Łączna należy do jednych z najmłodszych jednostek samorządu terytorialnego w województwie świętokrzyskim. Powstała z dniem l stycznia 1995 roku na mocy decyzji ówczesnego premiera Waldemara Pawlaka. Nastąpiło to w wyniku podziału dotychczasowej gminy Suchedniów. Tradycje funkcjonowania odrębnej administracji na tym terenie istniały od lat powojennych do 1975 roku. Wówczas to tzw. 'reforma gierkowska' wprowadziła dwustopniowy podział kraju na województwa i gminy. Na szczeblu lokalnym zlikwidowano gromady i zmniejszono liczbę gmin. Teren Łącznej i okolicznych wsi włączono do gminy Suchedniów. W marcu 1995 roku przeprowadzone zostały pierwsze w historii Łącznej samorządowe. Pierwsza sesja nowo wybranej Rady Gminy odbyła się 14 marca 1995 roku w świetlicy Kopalni i Zakładu Wzbogacania Kwarcytu ,,Bukowa Góra'. Rada Gminy, spośród osiemnastu radnych, na swego przewodniczącego wybrała Zofię Chrzęszczyk, emerytowaną nauczycielkę Szkoły Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 26 Podstawowej w Łącznej. Wójtem Gminy na tej samej sesji wybrany został Andrzej Ślusarczyk, wcześniej będący zastępcą burmistrza Suchedniowa.” http://www.laczna.pl/index.php?page=historia „ Projekt herbu gminy Łączna powstał w 2000 roku po konsultacjach prowadzonych przez przedstawicieli gminy w osobach wójta Andrzeja Ślusarczyka i sekretarza gminy Jacentego Kity z heraldykiem Jerzym Michtą - pracownikiem naukowym Akademii Świętokrzyskiej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach i plastykiem Krzysztofem Majem z Kielc. Ich współpraca była konsekwencją wymagań nałożonych przez cytowaną wyżej ustawę. Warto dodać, że Jerzy Michta jest twórcą koncepcji heraldyki samorządowej dla województwa świętokrzyskiego (czyli herbów województwa, powiatów i gmin). Koncepcja ta pozwala na wykorzystywanie w herbie gminy najbardziej charakterystycznych elementów herbu powiatu wskazując na jej (tj. gminy) terytorialną przynależność lub na sięgnięcie do własnej tradycji historycznej danej gminy lub wreszcie na nawiązanie do patronów kościoła lub parafii znajdujących się na terenie gminy.(..) Herb gminy Łączna jest przedstawieniem ikonograficznym postaci obu apostołów z atrybutami ich męczeńskiej śmierci. Wzór przedstawienia obu apostołów został zaczerpnięty z dekoracji mozaikowej z 2 poł. XII wieku w Capella Palatina w Palermo (Włochy), przedstawiającej Chrystusa ze świętymi Piotrem i Pawłem, których postacie posłużyły do przedstawienia Szymona i Judy Tadeusza z charakterystycznym dla nich wyglądem zewnętrznym i atrybutami ich męczeńskiej śmierci. Najogólniej herb przedstawia się następująco: Na tarczy renesansowej, zaokrąglonej od podstawy, w polu błękitnym, z prawej strony postać Judy Tadeusza z siwą brodą i takimiż, niezbyt długimi włosami, w czerwonej sukni, trzymającego w ręku białą pałkę - atrybut jego męczeńskiej śmierci. Z lewej strony postać Szymona w żółtej sukni, trzymającego w ręku białą piłę - narzędzie jego śmierci. Głowa każdego z apostołów otoczona jest złotym nimbem - oznaką ich świętości. Należy dodać, że podane tu strony: lewa i prawa są stronami heraldycznymi, to znaczy odwrotnymi od strony osoby patrzącej na tarczę. Chociaż literatura hagiograficzna poświęciła apostołom wiele miejsca, to brak jest wiadomości pewnych, historycznie udokumentowanych. Powstało natomiast wiele legend, które z czasem stały się jak gdyby drugimi żywotami apostołów, i jako takie zostały silniej utrwalone przez tradycje, niż fakty rzeczywiście mające miejsce. Nie inaczej jest w przypadku apostołów Szymona i Judy Tadeusza. Szymon Apostoł Jego imię jest imieniem biblijnym pochodzenia hebrajskiego, występujące w dwóch formach: Symeon i Szymon i znaczy tyle, co 'Bóg wysłuchał'. Jest spośród Dwunastu postacią chyba najmniej znaną. Występuje w Nowym Testamencie zaledwie cztery razy i to tylko w spisach apostołów, tzw. katalogach (w Ewangeliach Mateusza, Marka , Łukasza i w Dziejach Apostolskich). Wymieniany jest z Jakubem synem Alfeusza, Judą Tadeuszem i Judaszem Iskariotą; w Mt 10,4 i Mk 3,18 występuje na jedenastym miejscu, w Łk 6,15 i Dz 1,13 na dziesiątym miejscu. Są to jedyne pewne wiadomości na jego temat. W Ewangeliach Mateusza i Marka nosi przydomek Kananejczyk, co jest tłumaczone jako Gorliwy, choć niektórzy dawniejsi autorzy utożsamiali go z panem młodym z Kany Galilejskiej. Tymczasem Gorliwy lub Gorliwiec oznaczać może tu religijnego entuzjastę, czy nawet byłego członka grupy tzw. zelotów żydowskich - religijnych radykałów dążących m.in. do wyzwolenia spod władzy Rzymu. Można też uznać ten przydomek za określenie wielkiej gorliwości w służbie apostolskiej. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 27 Juda Tadeusz Imię Juda jest imieniem biblijnym pochodzącym od hebrajskiego Jehuda - 'godny czci'. Z kolei imię Tadeusz, również biblijne, wywodzi się z języka aramejskiego, w którym thad - daj oznaczało człowieka o szerokiej piersi. W katalogach apostołów występuje w Łk 6,16 i Dz 1,13 jako Juda; syn Jakuba i brat Jakuba na jedenastym miejscu. Ponadto w J 14,22 występuje jako Juda, ale nie Iskariota. Pod imieniem Tadeusz figuruje dwukrotnie w katalogach apostołów: Mt 10,3 i Mk 3,18 na dziesiątym miejscu. Dodawanie do imienia Judy dodatkowych informacji (syn Jakuba lub brat Jakuba), najprawdopodobniej było spowodowane koniecznością odróżnienia tego apostoła od Judasza. Stąd również wyciągano wnioski, że był bratem Jakuba Apostoła (młodszego), choć forma tego nazwania w zakresie pokrewieństwa raczej wskazuje na synostwo. Podobnie wygląda sprawa pokrewieństwa Judy z Panem Jezusem: nowsi bibliści skłaniają się do tego, aby od Judy Tadeusza odróżniać drugiego Judę nazwanego 'bratem Pańskim'(Mt 13,55, Mk 6,3). Nie ma też absolutnej pewności czy Juda Tadeusz jest autorem jednego z listów wchodzących w skład Nowego Testamentu. Natomiast powszechnie uznaje się, że Juda i Tadeusz to ta sama osoba.” http://www.laczna.pl/index.php?page=herb 2. zabytki Gminy wiejskiej Łączna: Wykaz zabytków nieruchomych ujętych w Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Łączna: 1. Jęgrzna, cmentarz epidemiczny; 2. Klonów 62, Szkoła Podstawowa, ob. Koło Gospodyń; 3. Łączna, cmentarz parafialny wraz z cmentarzem wojennym; 4. Łączna, dzwonnica; 5. Łączna, figura przydrożna Jezusa Frasobliwego; 6. Łączna, Kościół par.pw. św. Szymona i Judy Tadeusza; 7. Łączna, ogrodzenie Kościoła; 8. Łączna, AZP 83-64, stanowisko archeologiczne (brak dokładnej lokalizacji; 9. Zalezianka Górna, AZP 83-64, stanowisko archeologiczne ( brak dokładnej lokalizacji. 1. Jęgrzna, cmentarz epidemiczny; Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 28 2. Klonów 62, Szkoła Podstawowa; 3. Łączna, cmentarz parafialny; Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 29 Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 30 4. Łączna, dzwonnica; Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 31 5. Łączna, figura przydrożna Jezusa Frasobliwego: Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 32 6. Łączna, Kościół par.pw. św. Szymona i Judy Tadeusza; Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 33 7. Łączna, ogrodzenie Kościoła; Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 34 W Gminnej ewidencji zabytków znajdują się: 1) zabytki nieruchome, włączone do Rejestru zabytków; 2) inne zabytki nieruchome znajdujące się w Wojewódzkiej ewidencji zabytków; 3) zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. VIII. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego. Analiza szans i zagrożeń. (SWOT) Mocne strony: Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 35 · Dobry stan obiektów sakralnych; · Zachowanie obiektów o dużej wartości kulturowej: sakralnych wraz z cmentarzami; · Atrakcyjne położenie przyrodniczo-krajobrazowe i klimatyczne, stwarzające bardzo dobre warunki do rozwoju turystyki, ekoturystyki, agroturystyki i rekreacji; · Działania Władz Gminy na rzecz promocji regionu, rozwoju turystyki i ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego; Strony słabe: · Małe wykorzystanie Funduszy Unii Europejskiej; · Zbyt niskie środki budżetowe i prywatne przeznaczone na remonty i konserwację obiektów zabytkowych, brak również środków i planów zagospodarowania nieczynnych cmentarzy; · Brak środków przeznaczonych na badania naukowe zabytków; · Mała skala działań promocyjnych i edukacyjnych w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego; · słabe wykorzystanieniezaprzeczalnych walorów turystycznych Gminy; · Niska świadomość społeczna dla znaczenia ochronyi opieki nad zabytkami; Zagrożenia: · Wydawanie zezwoleń na nową zabudowę mieszkaniową i użytkową rozbieżną ze stylistyką historyczną regionu; · Stosowanie nowoczesnych materiałów, technologii lub kolorystyk niedostosowanych do historycznego charakteru zabudowy; · Degradacja środowiska naturalnego i jego zanieczyszczenie, · Niestabilność i powszechna nieznajomość przepisów prawa; Szanse: · Zwiększenie świadomości mieszkańców w zakresie ważności znaczenia ochrony i opieki nad zabytkami i wartości dziedzictwa kulturowego; · Lepsze pozyskiwanie i wykorzystanie funduszy UE, państwowych, resortowych na prace remontowo-konserwatorskie; · Wzrost bazy agroturystycznej; · Wzrost świadomości mieszkańców Gminy w zakresie poprawy estetyki otoczenia i właściwego użytkowania obiektów zabytkowych; · Wykorzystanie doświadczeń międzynarodowych, państwowych i regionalnych w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego; · Popularyzowanie dobrych wzorców zagospodarowania i poszanowania obiektów zabytkowych; · Przestrzeganie zapisów miejscowych planów zagospodarowania w zakresie ochrony zabytków i dziedzictwa kulturowego; · Szeroka promocja walorów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego Gminy; Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 36 · Wykorzystanie nowoczesnych narzędzi komunikacji ( Internet, bazy informacji turystycznej ) dla popularyzacji walorów przyrodniczych, krajobrazowych i zasobów dziedzictwa kulturowego Gminy; IX. Źródła finansowania Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy wiejskiej Łączna na lata 2013-2016: Zasady finansowania Gminnego Programu Opieki nad zabytkami określa rozdział 7 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. Finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych spoczywa na właścicielu ( posiadaczu ) obiektu zabytkowego-osobie prawnej lub fizycznej posiadającej tytuł prawny do zabytku. Dla jednostki samorządu terytorialnego, będącej właścicielem zabytku, opieka nad zabytkiem stanowi jego zadanie własne. Finansowanie nie spoczywa wyłącznie na władzach samorządowych, opieka nad zabytkami, a więc i finansowanie spoczywa na właścicielu obiektu. Na wniosek właściciela ( j. s. t. czy osoby prawnej i fizycznej) może być udzielona dotacja celowa. Finansowanie może pochodzić z różnych źródeł: krajowych i zagranicznych. Zgodnie z art. 72 ustawy: na zasadach i w trybie określonym odrębnymi przepisami, prace konserwatorskie, restauratorskie roboty budowlane przy zabytkach będących w posiadaniu jednostek organizacyjnych, zaliczanych do sektora finansów publicznych, są finansowane ze środków finansowych przyznanych odpowiednio przez dysponentów części budżetowych bądź jednostki samorządu terytorialnego, którym podlegają te jednostki. Art.73. i 74 ustawy mówią: Osoba fizyczna, jednostka samorządu terytorialnego lub inna jednostka organizacyjna, będąca właścicielem bądź posiadaczem zabytku wpisanego do rejestru albo posiadająca taki zabytek w trwałym zarządzie, może ubiegać się o udzielenie dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy tym zabytku. Dotacja na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru może być udzielona przez: 1) ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ze środków finansowych z części budżetu państwa „Kultura i Ochrona Dziedzictwa Narodowego”; 2) wojewódzkiego konserwatora zabytków ze środków finansowych z budżetu państwa w części, której dysponentem jest wojewoda. Zgodnie z art. 77 ustawy dotacja może być przyznana na nakłady konieczne na: 1) sporządzenie ekspertyz technicznych i konserwatorskich; 2) przeprowadzenie badań konserwatorskich, architektonicznych lub archeologicznych; 3) wykonanie dokumentacji konserwatorskiej; 4) opracowanie programu prac konserwatorskich i restauratorskich; 5) wykonanie projektu budowlanego zgodnie z przepisami Prawa budowlanego; 6) sporządzenie projektu odtworzenia kompozycji wnętrz; 7) zabezpieczenie, zachowanie i utrwalenie substancji zabytku; Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 37 8) stabilizację konstrukcyjną części składowych zabytku lub ich odtworzenie w zakresie niezbędnym dla zachowania tego zabytku; 9) odnowienie lub uzupełnienie tynków i okładzin architektonicznych albo ich całkowite odtworzenie, z uwzględnieniem charakterystycznej dla tego zabytku kolorystyki; 10) odtworzenie zniszczonej przynależności zabytku, jeżeli odtworzenie to nie przekracza 50% oryginalnej substancji tej przynależności; 11) odnowienie lub całkowite odtworzenie okien, w tym ościeżnic i okiennic, zewnętrznych odrzwi i drzwi, więźby dachowej, pokrycia dachowego, rynien i rur spustowych; 12) modernizację instalacji elektrycznej w zabytkach drewnianych lub w zabytkach, które posiadają oryginalne, wykonane z drewna części składowe i przynależności; 13) wykonanie izolacji przeciwwilgociowej; 14) uzupełnianie narysów ziemnych dzieł architektury obronnej oraz zabytków archeologicznych nieruchomych o własnych formach krajobrazowych; 15) działania zmierzające do wyeksponowania istniejących, oryginalnych elementów zabytkowego układu parku lub ogrodu; 16) zakup materiałów konserwatorskich i budowlanych, niezbędnych do wykonania prac i robót przy zabytku wpisanym do rejestru, o których mowa w pkt 7-15; 17) zakup i montaż instalacji przeciwwłamaniowej oraz przeciwpożarowej i odgromowej. Dotacje mogą być również przyznawane z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W przypadku tych dotacji, muszą one być realizowane zgodnie z programami operacyjnymi i priorytetami programów ogłaszanych corocznie przez właściwego Ministra. Z programów i priorytetów ogłoszonych przez Ministra w 2011 r. najważniejsze są: · „Dziedzictwo Kulturowe”, priorytet 1 - Ochrona zabytków, którego celem jest ochrona i zachowanie materialnego dziedzictwa kulturowego, konserwacja i rewaloryzacja zabytków oraz udostępnianie zabytków na cele publiczne. Dofinansowanie dotyczy zabytków wpisanych do rejestru zabytków. Do priorytetu nie kwalifikują się projekty realizowane przy udziale środków europejskich (np. Regionalnych Programów Operacyjnych). O dofinansowanie mogą starać się osoby fizyczne, jednostki samorządu terytorialnego oraz inne jednostki organizacyjne (np. samorządowe jednostki kultury, kościoły lub związki wyznaniowe, podmioty prowadzące działalność gospodarczą, organizacje pozarządowe, itp. ) Wnioskodawcami nie mogą być państwowe instytucje kultury nadzorowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego lub współprowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego i Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego , państwowe szkoły i uczelnie wyższe, a także podmioty określone w art. 72 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. · „Dziedzictwo Kulturowe”, priorytet 3 – Kultura ludowa, którego celem jest wzmacnianie poczucia tożsamości regionalnej, zachowanie i przekaz wartościowych elementów kultury ludowej oraz promowanie działań artystycznych będących twórczym upowszechnianiem elementów sztuki regionalnej, a także: Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 38 · „Infrastruktura kultury” - celem programu jest poprawa warunków funkcjonowania instytucji i obiektów kultury; przedmiotem dofinansowania mogą być remonty, roboty budowlane, przebudowa (modernizacja) nieruchomości na cele działalności kulturalnej i edukacyjnej w zakresie kultury, również przygotowanie dokumentacji technicznej niezbędnej do prowadzenia inwestycji. W latach 2011-2015 realizowany jest również Program Wieloletni KULTURA +, którego celem jest poprawa dostępu do kultury oraz uczestnictwa w życiu kulturalnym w ośrodkach wiejskich i wiejsko-miejskich. Kolejnym źródłem finansowania są dotacje udzielane przez Świętokrzyskiego Konserwatora Zabytków ze środków budżetu państwa. Na renowację parków wiejskich i miejskich oraz na rewitalizację pomników przyrody dotacje można uzyskać ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Kolejno można wymienić dotacje samorządu województwa dla j. s. t. na realizację działań z zakresu kultury i sztuki, środki własne Gminy Łączna, dotacje Samorządu Województwa Świętokrzyskiego, Samorządu Powiatu, Gminy, granty, nagrody samorządu województwa dla podmiotów nie zaliczanych do sektora finansów publicznych. Zgodnie z art. 81 ustawy: 1. W trybie określonym odrębnymi przepisami dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru może być udzielona przez organ stanowiący gminy, powiatu lub samorządu województwa, na zasadach określonych w podjętej przez ten organ uchwale. 2. Dotacja, w zakresie określonym w art. 77 ustawy, może być udzielona w wysokości do 100% nakładów koniecznych na wykonanie przez wnioskodawcę prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru). Kolejno: Fundusz Kościelny ( przeznaczony głownie na renowacje obiektów sakralnych). Ze środków UE pozyskać głównie można środki na projekty związane z adaptacją ( renowacją i konserwacją ) na cele kulturalne obiektów historycznych, na rewitalizację historycznych obszarów miejskich ( w tym popegeerowskich, powojskowych czy poprzemysłowych). Jednym ze źródeł finansowania mogą być również kredyty preferencyjne lub komercyjne. Opracowała: mgr Olga Kitta Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 39 UZASADNIENIE Opracowanie gminnego programu opieki nad zabytkami ma na celu poprawę stanu zachowania środowiska kulturowego Gminy Łączna i podniesienia jego atrakcyjności, w tym turystycznej i bytowej, poprzez podniesienie walorów krajobrazu kulturowego i stanu zachowania substancji zabytkowej. Program opieki nad zabytkami jest dokumentem o charakterze uzupełniającym w stosunku do innych aktów planowania gminnego (powinien posłużyć do aktualizacji obowiązującego Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego ). Program opieki nad zabytkami już z samej definicji w ustawie jest dokumentem wymagającym cyklicznej aktualizacji, opierając się na szerokim rozpoznaniu złożonej problematyki konserwatorskiej. Z uwagi, że ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami - do wyłącznej właściwości Rady Gminy pozostawia przyjęcie w/w programu – podjęcie przedmiotowej uchwały jest celowe i zasadne. Id: 9EFD9E79-F1F6-49F3-9A08-7F47BF039814. Podpisany Strona 1